Rejestracja
Telefoniczna rejestracja wizyt oraz udzielanie informacji o Logmed Poradnie Specjalistyczne sp. z o.o.:
tel. kom. 607 230 876
Godziny przyjęć
Nasze Centrum Medyczne oraz rejestracja są dla Państwa dostępne 5 dni w tygodniu w godzinach:
Lekarze specjaliści
Terapeuci
Rozwojowa niepłynność mówienia / Jąkanie chroniczne – moment podjęcia działań terapeutycznych ma znaczenie.
Rozwojowa niepłynność mówienia / Jąkanie chroniczne – moment podjęcia działań terapeutycznych ma znaczenie.
U dzieci w wieku rozwojowym mowy, często spotykamy się z problemem niepłynności mówienia / jąkania.
Podstawą podejścia do dziecka, jest sprawne zdiagnozowanie czy mamy do czynienia z rozwojową niepłynnością mówienia, czy może już z jąkaniem utrwalonym.
Jest to wysoki poziom odpowiedzialności terapeutycznej, ze względu na bardzo duży wpływ niepłynności mówienia na rozwój psychomotoryczny dziecka, napięciowość emocjonalną, napięciowość w układzie mięśniowym w przebiegu bloków, w tym w strefie orofacjalnej, relacje dziecka w życiu społecznym, rówieśniczym , w tym przyjmowanie roli społecznej (miejsca) w grupie rówieśniczej, okresu kształtowania się poczucia wartości własnej osoby u dziecka oraz stabilności emocjonalnej.
Przedłużający się do wielu miesięcy pierwszy incydent jąkania, bądź sinusoidalne okresy bez bloków / z blokami, powodują stopniowe przejście z rozwojowej niepłynności mówienia do jąkania chronicznego. Powinniśmy również mieć świadomość, że czasami mamy do czynienia z jąkaniem chronicznym od samego początku wystąpienia bloków. Przeprowadzenie sprawnej diagnozy i włączenie przedszkolnego dziecka do terapii, po 7 miesiącach od wystąpienia pierwszej niepłynności, niezależnie, czy jąkanie ma charakter stały, czy nawracający – daje nam szansę na wyleczenie dziecka, nabycie płynnej mowy, na poziomie odruchu mownego przed okresem wejścia w grupę rówieśniczą szkolną oraz przed okresem dojrzewania, który zawsze jest okresem bardzo trudnym dla prowadzenia terapii jąkania, ze względu na burzę hormonalną, trudności w relacjach rówieśniczych pośród młodzieży, nawiązywanie pierwszych relacji partnerskich, duży poziom wstydu do mówienia na zwolnieniu, bunt w zakresie stosowania ćwiczeń, plus już z istniejącą logofobią, której we wcześniejszym wieku dziecięcym często jeszcze nie obserwujemy.
Wiek dziecięcy, to jedyny czas, w którym dziecko po nabyciu odruchowej, zautomatyzowanej, płynnej mowy, ma szansę zapomnieć, że z problemem jąkania się borykało, a co za tym idzie nie będzie miało lęku przed nawrotem trudności mownych związanych z niepłynnością.
O ile niewskazane jest prowadzenie celowej terapii jąkania w okresie rozwojowej niepłynności mówienia (RNM), ze względu na możliwość jej utrwalenia, o tyle nie podjęcie terapii jąkania przy przedłużającej się niepłynności mówienia, nawracającej – również jest błędem, ponieważ prowadzi dziecko do chronicznego jąkania, ze wszystkimi objawami ze sfery psychomotorycznej, z dużymi problemami emocjonalnymi, w tym w zakresie logofobii. Graniczne 7 miesięcy od wystąpienia niepłynności rozwojowej mówienia (RMN), daje nam bezpieczną ocenę momentu wejścia z procesem terapeutycznym, w zakresie całościowej psychologicznej terapii jąkania – jest to czas, w którym rozwojowa niepłynność powinna ustąpić, bez pozostawienia śladów w zakresie wszystkich aspektów związanych z niepłynnym mówieniem np. dyskoordynacji mowy z oddechem, współruchów neuromięśniowych związanych stricte z generowaniem mowy, unikaniem kontaktu wzrokowego w sytuacjach komunikacyjnych etc. oraz bez nawrotów, które będą sugerowały wchodzenie dziecka w jąkanie chroniczne.
Są to informacje niezwykle istotne również dla każdego rodzica, który w niepokoju o swoje dziecko, w przypadku pojawienia się pierwszych symptomów niepłynności mówienia u swojego dziecka, wybiera dwie ścieżki
- poszukuje porady w witrynach internetowych
- udaje się na wizytę do specjalisty logopedy
I o ile w witrynach internetowych, rodzic znajduje informację o konieczności niezwracania uwagi dziecku na bloki, o tyle inne wskazówki, już są trudniej dostępne i często niejednoznaczne.
Rodzic powinien zawsze się udać, przy pojawieniu się u dziecka niepłynności mówienia, po poradę do specjalisty logopedy.
Logopeda po ocenie stanu mowy dziecka (w sytuacji nieobarczonej stresem, poza celowym badaniem), powinien przekazać jasne wytyczne co do postępowania w czasie rozwojowej niepłynności mówienia (RNM) oraz informację o czynnikach ją utrwalających, mogących doprowadzić do jąkania chronicznego, takich jak:
- zwracanie uwagi dziecku na jego własną mowę, w tym na pojawiające się bloki
- stymulacja mowy, przez celowe jej ćwiczenie w okresie wystąpienia rozwojowej niepłynności mówienia, w tym ćwiczenie artykulacji
- zaburzenia nazywania, zaburzenia pamięci krótkotrwałej i/lub przechodzenia informacji z pamięci krótkotrwałej do długotrwałej
- zaburzenia rozumienia znaczenia wyrazu (zaburzenia semantyczne)
- zaburzenia płynnego przejścia pomiędzy kolejnymi strukturami składniowym, agramatym, dysgramatyzm (zaburzenia syntaktyczne)
- dyskoordynacja mowy z oddechem
- wzmożone napięcie mięśniowe strefy orofacjalnej i / lub mięśni karku, obręczy barkowej, ramion, dłoni, całego ciała
- niekorzystna emocjonalnie sytuacja środowiskowa
- środowisko domowe (relacje rodzice/dziecko, małżeńskie, rodzeństwo)
- środowisko pozadomowe (przedszkole)
- indywidualna wrażliwość dziecka – nieśmiałość, wysoki poziom wrażliwości, labilna konstrukcja osobowości
- pojawiające się objawy logofobii.
Innym istotnym aspektem, które należy wziąć pod uwagę w przypadku wystąpienia rozwojowej niepłynności mówienia, są czynniki z otoczenia wpływające na fale mózgowe oraz zaburzenie komfortu O.U.N. w aspekcie płynności mowy:
- eliminowanie bodźców powodujących podrażnienie kory mózgowej – migające światło (komputer, świetlówka – efekt lampy stroboskopowej), rytmiczne dźwięki (stukanie, hip hop, gry-strzelanki etc)
- zapewnienie w środowisku domowym atmosfery możliwie pozbawionej napięcia emocjonalnego, zarówno stałego, jak i pojawiającego się wybuchowo
- utrzymanie ram – dają dziecku poczucie bezpieczeństwa – konsekwencja spokojna, bez generowania napięć
- przekazanie informacji do środowiska przedszkolnego, o zapewnieniu dziecku możliwie najmniej napięciowych warunków – również w pryzmacie ram
- rozluźnianie napięcia mięśniowego strefy orofacjalnej i/lub mięśni karku, obręczy barkowej, ramion, dłoni, całego ciała – raczkowanie, czołganie przez przeszkody, deska balansująca, huśtanie w hamaku, zabawy ruchowe, ale niedoprowadzające do nadmiernego zmęczenia
- kolorowanie miętową kredką, rozluźnianie dłoni przez zabawy piłeczkami sensorycznymi etc.
Dodatkowo rodzic powinien zostać uświadomiony, że odpowiednie postępowanie w czasie trwania rozwojowej niepłynności mówienia (RNM) ma na celu:
- zróżnicowanie, czy mamy do czynienia z rozwojową niepłynnością mówienia, czy też od początku, wyjściowo, jest to jąkanie chroniczne
- zapobieganie utrwaleniu się niepłynności, poprzez prawidłowe postępowanie podczas jej trwania
- zaopiekowanie emocjonalne dziecka, w niełatwym dla niego okresie pojawienia się trudności mownych związanych z niepłynnością,
oraz mieć wytyczony czas kontroli i jasno określone dalsze postępowanie w przypadku, gdy:
- bloki się utrzymują, bądź utrzymują się sinusoidalnie
- bloki ustąpiły, ale utrzymują się objawy świadczące o możliwości nawrotu niepłynności:
- występuje dyskoordynacja mowy z oddechem
- pojawiło się lub się utrzymuje unikanie kontaktu wzrokowego
- pojawiło się lub się utrzymuje wzmożone napięcie psychoruchowe
- pojawiło się lub się utrzymuje wzmożone napięcie mięśniowe strefy orofacjalnej i / lub ciała do funkcji werbalnych
- bloki ustąpiły
- mowa rozwija się artykulacyjnie oraz w pryzmacie nominalnym, semantycznym, syntaktycznym prawidłowo
- mowa rozwija się artykulacyjnie oraz w pryzmacie nominalnym, semantycznym, syntaktycznym nieprawidłowo
Jeżeli niepłynność mowy utrzymuje się powyżej 7 miesięcy lub mamy do czynienia z dzieckiem, młodzieżą, osobą dorosłą – zgłaszającą się z problemem jąkania utrwalonego, chronicznego, powinno się określić plan terapeutyczny w oparciu o 3 główne zbiory postępowania:
- Terapia jąkania / niepłynności mowy – dostosowana do wieku pacjenta oraz jego możliwości rozwojowych
- Stymulacja zdiagnozowanych dodatkowych zaburzeń w założeniu – bądź wywołujących niepłynność, bądź ją pogarszających
- Strona emocjonalna / logofobia
Niezależnie od stopnia jąkania musimy podjąć terapię w zakresie wszystkich zaburzonych funkcji:
1.Niepłynności / jąkania:
- wygaszania bloków mownych (klonicznych, tonicznych)
- eliminacji bloków oddechowych
- wygaszania reakcji neuromięśniowych, w tym wzmożonego napięcia mięśniowego ciała w przebiegu jąkania
- wygaszania logofobii
- Zaburzeń wynikających z nieprawidłowego procesu rozwoju mowy / języka:
- nominalnych
- semantycznych
- syntaktycznych
- artykulacyjnych
- Współistniejących zaburzeń predysponujących do wystąpienia jąkania / pogarszających stopień niepłynności:
- zaburzenia emisyjne
- dyskoordynacja mowy z oddechem
- emocjonalność
- zaburzenia pamięci (krótkotrwałej / przechodzenia z krótkotrwałej do długotrwałej /długotrwałej)
- zaburzenia napięcia mięśniowego – poza wynikającymi z niepłynności mówienia.
Niezwykle ważne jest dostosowanie poziomu trudności terapii do wieku pacjenta dziecko/młodzież/osoba dorosła oraz stosowanie metody stopniowania trudności. Konieczne jest podążanie z pacjentem, uważność na wszystkie aspekty, które towarzyszą jąkaniu, ze wspieraniem w momentach spadku motywacji do podołania terapii (pacjenta – osoby dorosłej, dziecka, rodziców dziecka) oraz dążenie do spokojnego nabycia płynnej, zautomatyzowanej mowy.
Są sytuacje, w których niestety nie udaje się doprowadzić pacjenta do pełnego wyleczenia, ale zawsze poziom jąkania, ilości bloków i ich siły, ulega zmniejszeniu – dlatego warto terapię podejmować, nawet jeżeli pacjent nie daje rady się dostosować do wszystkich wymogów.
Różnice stymulacyjne w obrębie jąkania / niepłynności poza rozwojowej, dotyczą ciężkości występujących zaburzeń, zarówno podstawowych, jak i współistniejących.
I tak – nie będziemy prowadzić terapii w obrębie logofobii, jeżeli taka nie występuje, ćwiczyć jąkania celowego i celowego upłynniania, jeżeli po podstawowym upłynnieniu bloki się po prostu wycofają, mowa będzie płynna, bez incydentów niepłynności, a komunikacja przestała być problemem.
Ale pominięcie jakiegoś aspektu stymulacji odgórnie, bo niepłynność / jąkanie są niewielkiego stopnia, będzie błędem.
Nawet przy pojedynczych blokach, w sytuacjach obarczonych wysokim ładunkiem stresu dla danego pacjenta, mowa będzie mocno utrudniać jego funkcjonowanie, pomimo tego, że procentowo będzie to już niepłynność nieznaczna, czy też nieznaczna była wyjściowo.
Podstawowym zadaniem logopedy nie jest rozważanie, czy przyjąć pacjenta do terapii, ze względu na stopień nasilenia niepłynności, ponieważ problem wg badania jest niepłynnością funkcjonalną, a nie jąkaniem chronicznym. Jeżeli mowa utrudnia życie człowiekowi w jakimkolwiek aspekcie – rolą terapeuty mowy jest to utrudnienie zlikwidować, bądź zmniejszyć w ramach możliwych do osiągnięcia efektów. A ciężkość występujących objawów, po prostu generuje nasze postępowanie terapeutyczne w doborze odpowiedniego procesu terapeutycznego, z uwzględnieniem podstawowych narzędzi stymulacyjnych.
Jeżeli pacjent jąkający się (dziecko/młodzież/osoba dorosła) boryka się z nasilonymi problemami emocjonalnymi, warto skierować go dodatkowo na konsultację psychologiczną – równotorowe prowadzenie neurologopedycznej terapii jąkania oraz terapii psychologicznej, podnosi zdecydowanie skuteczność procesu terapeutycznego w przebiegu terapii jąkania.
Należy podkreślić, że wyleczenie dziecka borykającego się jąkaniem, w jak najwcześniejszym okresie, poza rozwojową niepłynnością mówienia
daje zupełnie inne otwarcie do startu w edukację szkolną, pozycję w grupie rówieśniczej,
a następnie w życie dorosłe, również w aspekcie zawodowym.
Na zdjęciach / filmie:
- Kuba w wieku 5 lat (badanie diagnostyczne w przebiegu konsultacji kwalifikującej do terapii) – jąkanie kloniczno-toniczne.
Kuba był prowadzony od 3 r.ż. w terapii logopedycznej przedszkolnej.
W badaniu neurologopedycznym, przy przyjęciu do naszego ośrodka, jąkanie chroniczne z blokami toniczno-klonicznymi, współruchami neuromięśniowymi w przebiegu bloków tonicznych, zaburzeniami artykulacji, w tym zbyt mocnym wybrzmiewaniem wywołanej w miejscu głoski [r] oraz zaburzeniami pamięci wyrazu. - Kuba obecnie w wieku 13 lat – występ teatralny „Opowieść wigilijna” na podstawie opowiadania Charlesa Dickensa.
Od momentu zakończenia terapii, u Kuby nie występują żadne zaburzenia mowy / języka, w aspekcie płynności, artykulacji, pamięci wyrazu. Mowa Kuby jest wyraźna, z perfekcyjnym torowaniem głosu oraz umiejętnością modulowania emocjonalnego. Kuba doskonale funkcjonuje zarówno w środowisku rówieśniczym, jak i w rolach społecznych, które przyjmuje w edukacji szkolnej, w tym występów teatralnych.
Bardzo dziękujemy Kubie i jego rodzicom za możliwość pokazania, na rzeczywistym przykładzie, jak ważne jest podjęcie terapii w zakresie płynności mowy (poza rozwojową niepłynnością mówienia), nie czekając, aż utrwalenie jąkania spowoduje duże problemy w funkcjonowaniu dziecka i potem w okresie dojrzewania, jako młodzieży, a także borykania się z jąkaniem w wieku dorosłym.
